Niedobór żelaza

Niedobór żelaza to częsta dolegliwość, mimo iż żelazo jest jednym z najpowszechniejszych pierwiastków na ziemi i odgrywa znaczącą rolę w funkcjonowaniu organizmu człowieka. Jak zapobiegać niedoborom żelaza i skutecznie uzupełnić jego poziom? Odpowiedź na to pytanie znajdziesz właśnie w tym artykule.

Niedobór żelaza – jakie funkcje  pełni w organizmie żelazo?

Żelazo stanowi integralną część wielu protein i enzymów odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie organizmu. U ludzi odpowiada głównie za funkcjonowanie białek transportujących tlen, reguluje także wzrost i namnażanie komórek ciała. Niedobór żelaza znacznie zmniejsza transport tlenu do komórek, skutkując chronicznym zmęczeniem, apatią i obniżoną odpornością.

Ponad dwie-trzecie żelaza, które znajduje się w ludzkim organizmie, znaleźć można w hemoglobinie – występującym w czerwonych krwinkach białku przenoszącym tlen do tkanek. Pozostałe żelazo stanowi część mioglobiny (białka zapewniającego zaopatrzenie w tlen tkanki mięśniowej) oraz enzymów uczestniczących w istotnych reakcjach biochemicznych.

Niedobór żelaza – powody, objawy, grupy ryzyka…

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niedobór żelaza to najczęściej występujące zaburzenie diety – szacuje się, że może on dotyczyć nawet 80% populacji. Nawet prowadząc racjonalną i zbilansowaną dietę nie jest łatwo zapewnić sobie odpowiednią dawkę tego pierwiastka.

Wpływ na niedobór żelaza w diecie ma sposób przygotowania potraw jak i niska wchłanialność żelaza. Aby zwiększyć jego przyswajalność należy zastąpić tradycyjne gotowanie gotowaniem na parze oraz pamiętać, że żelazo wchłania się nawet pięciokrotnie lepiej w obecności witaminy C.

Objawy niedoboru żelaza to przede wszystkim zmęczenie, apatia i spadek sił witalnych organizmu powodowany przez słabe zaopatrzenie tkanek w tlen. Następuje również widoczny spadek odporności na choroby. Znacznie pogarszają się także możliwości intelektualne – uważa się, iż prawidłowy poziom żelaza odgrywa znaczną rolę w funkcjonowaniu układu nerwowego, a niedobór żelaza może spowodować ograniczenie zdolności analitycznego myślenia. Zaburzenia pamięci, spadek koncentracji i zmniejszona odporność na stres to również częsty objaw wywoływany przez niedobór żelaza.

Niedobór żelaza wpływa niekorzystnie także na kondycję skóry, włosów i paznokci – cera jest blada, włosy łamliwe, a paznokcie rozdwajają się i pojawiają się na nich charakterystyczne białe plamki.

Najbardziej charakterystycznym, choć nie najczęstszym objawem niedoboru żelaza jest tzw. łaknienie spaczone – niepohamowany apetyt na produkty nie zaliczane do pokarmów, takie jak kreda, krochmal, lód, tynk…

Do grup narażonych na niedobór żelaza zaliczają się:

• osoby na diecie
• weganie, wegetarianie, oraz osoby spożywające niewiele mięsa
• osoby intensywnie uprawiające sport i pracujące fizycznie
• kobiety po menopauzie
• kobiety w ciąży

To właśnie kobiety stanowią grupę najczęściej narażoną na niedobór żelaza: w wyniku comiesięcznej menstruacji, znaczne porcje tego pierwiastka wydalane są poza organizm, i nawet zbilansowany jadłospis i zdrowy tryb życia mogą nie dać rady uzupełnić jego poziomu.

Niedobór żelaza występuje często u osób dojrzałych – wraz z wiekiem maleje przyswajalność żelaza, dlatego też osoby po czterdziestce powinny regularnie monitorować jego poziom we krwi i zapobiegać ewentualnym niedoborom.

Niedobór żelaza – jak sobie pomóc

Jak już wspominałem, niełatwo jest uzupełnić niedobór żelaza za pomocą codziennej diety. Najlepszym źródłem tego pierwiastka są podroby, chude czerwone mięso, ostrygi i zielone warzywa.

Należy pamiętać, że żelazo pochodzenia roślinnego jest wchłaniane przez organizm w bardzo niewielkim stopniu.

Dostarczając żelazo do organizmu nie wolno zapomnieć o tym, że jego najlepszym towarzyszem jest witamina C. Nie tylko znacznie ułatwia jego przyswajalność ale także broni przed wolnymi rodnikami.

Czyste żelazo utlenia się powodując powstanie szkodliwych wolnych rodników (tzw. stres oksydacyjny), siejących spustoszenie w organizmie. Dzięki obecności antyoksydantów (np. witaminy C, czy bioflawonoidów roślinnych) proces utleniania zostaje zahamowany, a atak wolnych rodników – powstrzymany.

Niedobór żelaza – ostrożnie z używkami

Dbając o prawidłowy poziom żelaza we krwi, należy szczególnie dokładnie przyjrzeć się codziennej diecie, gdyż w normalnym jadłospisie znaleźć można całą gamę produktów drastycznie obniżających bioprzyswajalność żelaza. Do pokarmów takich zaliczane są, tak zdrowe i polecane przecież, produkty zbożowe z pełnego przemiału. Niestety zawierają one tzw. związki fitynowe, które praktycznie uniemożliwiają wchłanianie żelaza.

Wchłanianie żelaza hamuje także białko mleka (kazeina) oraz związki fosforanowe występujące w żółtkach jaj. Kawa, herbata czy kakao także wzmagają niedobór żelaza – zawarte w nich związki polifenolowe (np. kofeina) ograniczają biodostępność tego cennego minerału. Dlatego też przy niedoborze żelaza nie należy popijać posiłków tymi napojami – zdecydowanie lepsza będzie woda mineralna, czy naturalne soki warzywne i owocowe.

Aby poprawić podaż żelaza warto do każdego posiłku dołączyć choćby trochę świeżych warzyw i owoców – dzięki zawartości folianów, sorbitolu i fruktozy skutecznie pomagają zwalczać niedobór żelaza.

Można też pomyśleć o zastosowaniu suplementów diety:

Niedobór żelaza – jak najskuteczniej uzupełnić jego poziom?



Iron Plus 100 tabl.

Cena klubowa: 35,00 zł Cena Detaliczna: 47,00 zł Punkty Bonusowe (PB): 86,0 Punkty Handlowe (PH): 32,4 Punkty Elite: 0,0

Piśmiennictwo:

Dietary Supplement Information Fact Sheet: Iron; Office of Dietary Supplements

Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej;  red. prof. dr. hab. med. Władysław  Traczyk

http://bodyandhealth.canada.com/condition_info_details.asp?disease_id=274

Iron; Ohio State University Extension Fact Sheet.